MAYO

MAYO

19. Yüzyıl Ortası, Avrupa

Belirli bir giyim öğesi olarak mayonun kökeni 1800’lerin ortasına dayanmaktadır. Öncesinde eğlence kabilinden deniz banyosu popüler bir meşgale değildi; bir erkek veya bir kadın denize girse bile bu ya çıplak ya da iç çamaşırıyla oluyordu.

Önemli bir gelişme denize girme pratiklerinin değişmesine ve mayo ihtiyacının doğmasına vesile oldu. 1800’lerde Avrupalı doktorlar, eğlence/dinlenme amaçlı deniz banyosunun “sinirler” için bir tonik vazifesi gördüğünü savunmaya başladılar. “Sinir” hem aşk hastalığı gibi geçici, hem de tüberküloz menenjit gibi kalıcı durumlara işaret eden kapsayıcı bir terimdi. Şifa ise kaynak olsun, deniz olsun, okyanus olsun her türlü sudan gelmekteydi.

Yüzyıllarca tüm vücudu yıkamayı ölümle eş tutmuş on binlerce Avrupalı, akarsuların, göllerin, denizin sığ sularında yürüyor, kendini ıslatıyor ve oyunlar oynuyordu. Söz konusu ihtiyacı karşılamak için ortaya çıkan mayolar sokak kıyafetlerinin tasarımını örnek aldı. Örneğin kadınlar boğazlı, dirseğe kadar kollu bir korse ve altında büzgülü kısa pantolonun yer aldığı dize kadar bir etek, siyah çoraplar ve alçak tabanlı bez ayakkabıdan meydana gelen pazen, alpaka veya şayaktan bir kostüm giyerdi. Islandığında tüm bunlar neredeyse kişinin kendi kilosu kadar ağırlaşırdı. İngiltere ve Amerika’da akıntıya kapılıp giysilerin fazla su çekmesinden dolayı ölümle sonuçlanmış vakalar kaydedilmiştir. Erkeklerin kıyafeti ise bir bakıma daha az ağır ve daha az tehlikeliydi.

Bunlar sonraki daha hafif yüzme kıyafetlerinin karşıtı olarak tam anlamıyla deniz banyosu kıyafetleriydi. Amerika’nın Birinci Dünya Savaşı’na girmesinden kısa bir süre önce, vücuda iyice yapışan tek parça kıyafet popüler hale geldi. Gerçi uzun kolları vardı ve dize kadar uzundu; kadın modelinde ise ilâveten eteği de mevcuttu. Mayo devrimini geniş ölçüde Carl Jantzen adında Danimarka asıllı bir Amerikalının tekstil bilgisi mümkün kıldı.

1883’te Danimarka’nın Aarhus şehrinde doğan Jantzen Amerika’ya göç etti ve 1913’te Oregon’daki Portland Örgü Fabrikası’nın ortağı oldu. Firma yün hırkalar, çoraplar, şapkalar ve eldivenler imal etmekteydi. Jantzen 1915’te daha sıkı, hafif yün bir hırka meydana getirmek için örgü makinesiyle deneyler yapıyorken elastikleştirilmiş bir ribana ilmiği geliştirdi. Yün örgüsünün hırka imalatına gitmesi gerekiyordu. Ancak Portland Kürek Takımından bir arkadaşı Jantzen’den elastikiyeti daha fazla atletik bir giysi isteğinde bulundu. Jantzen’in vücuda oturan, streç ribana mayolar çok geçmeden takımın her üyesi tarafından giyildi.

Charles Panati - Sıradan Şeylerin Sıradışı Kökleri